Erkek İnfertilitesi (Kısırlık)

Kısırlık tedavisi için başvuran çiftlerin %20’sinde  erkek infertilitesi tek neden olabilmektedir. Bu çiftlerin %20-40’ında ise diğer sebeplerle beraber erkek infertilitesi de önemli bir neden olarak eşlik etmektedir.

Embriogenez sırasında her bir testis içerisinde yaklaşık 300 bin spermatogoni bulunur. Her biri mitotik bölünmeye girerek puberteye kadar her bir testiste 600 milyon spermatogoni vardır. Erişkin hayatta da devam eden bu bölünme sayesinde günde 100-200 milyon sperm üretilir ve sağlıklı bir erkekte tüm hayatı boyunca 1 trilyon civarında sperm üretimi olur.

Spermatogenez 70 gündür. Spermin testisten epididimis yoluyla ejekulatuar kanallara taşınması 12-21 gün zaman alır. Epididimisten geçerken spermler daha da olgunlaşır ve motilite (hareket) kazanır.

Normal testiküler fonksiyon FSH ve LH hormonlarına ihtiyaç duyar. LH, Leydig hücrelerini stimüle ederek testesteron sentezini ve salgılanmasını uyarır.  FSH ise Leydig hücrelerinde LH reseptörlerinin oluşumunu indükleyerek LH fonksiyonunu indirekt olarak destekler. Seminifer tubüllerde spermatogenez ve epididimiste de sperm maturasyonu (olgunlaşması) için yüksek konsantrasyonda Testesterona ihtiyaç vardır.

Erkek İnfertilitesi Çeşitleri

Erkek kısırlığının en yaygın görülen 3 nedeni şunlardır:

Düşük Sperm Sayısı

Sperm sayısı erkekler arasında büyük farklılıklar gösterir, ortalama olarak normal bir sperm sayısı 1 mililitre içinde yaklaşık 15 ila 200 milyon sperm hücresidir. 1 mililitre içinde 15 milyondan az olan sperm sayısı düşük olarak kabul edilir.

Zayıf Hareketlilik

1 mililitre içinde milyonlarca sperm olsa bile sperm hücrelerinin hareketliliğinde problem varsa yine sorun demektir. Çünkü döllenme için  sperm hücresinin yumurtaya doğru ilerlemesi gerekir ve bazı erkeklerin spermleri ya çok yavaştır ya da hiç hareket etmez.  Normal vajinal ilişkide döllenme için  +4 (hızlı hareketli) ve +3 (yavaş hareketli) sperm sayısı toplamının en az %32 olması gerekir.

Anormal Sperm Morfolojisi

Spermlerin normal bir şekle sahip olmaması anlamına gelir. Normal bir sperm hücresinin uzun kuyruğu, gövdesi ve oval yapıda başı bulunurken, anormal morfolojili sperm hücersinin kuyruğu yoktur veya kısadır veya şekilsiz başları olabilir.

Bu erkeğe bağlı kısırlık sorunlarından herhangi birinin teşhis edilmesi, baba olma hayallerinizin bittiği anlamına gelmez! Sperm sayısını ve hızını arttırmaya yönelik çözümler vardır veya aşılama (IUI, inseminasyon) veya tüp bebek tedavisi (ART) ile bebek sahibi  olabilirsiniz.

Erkek İnfertilitesi (Kısırlık) Nedenleri

Spermde yapısal ve sayısal kromozomal anomali, Düşük sperm üretimi, anormal şekil veya zayıf hareketlilik

Testisleri içeren anatomik anormallikler

Sperm taşıyan kanallarda tıkanma

Düşük testosteron gibi hormonal problemler

Testis travması

Genetik veya immünolojik durumlar

Sigara içmek, alkol ve esrar kullanımı, Sigara dumanı ve DNA’da hasar yapabilecek toksinlere maruz kalma. Sauna veya çok sıcak duş almak gibi sıcağa çok sık maruz kalmak, vücut sıcaklığını artırabilir ve sperm üretimini etkileyebilir.

Hipotalamus-Hipofiz-Testis aksında olan değişiklikler: 30 yaş sonrası FSH artışı, Testesteron seviyelerinde yaşa bağlı azalma, semen miktarında azalma yapar

İlerleyen erkek yaşı: Testisler ve prostatta yaşlanma ile semen üretimi ve semenin biolojik özelliklerini etkileyen morfolojik değişiklikler oluşur.

Yaşlanma ve Erkek İnfertilitesi

Erkekte spermatogenezdeki mitotik bölünme tüm yaşam boyu devam eder. Ancak sperm konsantrasyonu (sayısı) dışında semen volümü (hacmi), sperm motilitesi (hareketi) ve normal sperm morfolojisi yaşla azalır.  İlerleyen yaşla beraber cinsel ilişki sıklığının da azalması göz önüne alındığında erkek yaşı ilerledikçe fertilite (doğurganlık) oranlarında azalma olur.

Yaşlanan erkekte serum Testesteron düzeyi erkek yaşı ilerledikçe azalır, SHBG (sex hormone binding globulin) seviyesi ve Östrojen düzeyi abdominal obesiteye bağlı artabilir. 50 yaş üstü azalan androjen konsantrasyonuna bağlı androjen eksikliği bulguları ortaya çıkar: Erektil disfonksiyon,  azalmış libido, azalan enerji,  güç, istek, hayat kalitesinde düşme, zihinsel yetilerde değişiklik, jinekomasti, osteoporoz, azalan kas kitlesi, testiküler atrofi erkek fertilite oranlarını olumsuz yönde etkiler.

Erkek İnfertilitesine Neden Olan Hastalıklar

Testislerde varikosel (genişlemiş damarlar), İnmemiş testisler, genetik bozukluklar, diyabet gibi sağlık sorunları veya klamidya, bel soğukluğu, kabakulak veya HIV gibi enfeksiyonlardan dolayı sperm üretimi, fonksiyonu veya sperm kalitesi etkilenebilir.

Kistik Fibrosis gibi bazı genetik hastalıklar, erken boşalma gibi bazı cinsel problemler,

Bazı antibiyotikler, antihipertansifler, anabolik steroidler veya diğerleri belirli ilaçları almak da doğurganlığı etkileyebilir.

Radyoterapi ve kemoterapi dahil olmak üzere kanser tedavisi ile ilgili yöntemler ciddi şekilde sperm üretimini bozabilir.

Erkek İnfertilitesi Tanısı

Düzenli 1 yıllık cinsel beraberliğe rağmen gebelik elde edilemediyse hikayede araştırılması gerekenler:

İnfertilite (kısırlık) süresi ve önceki gebelik öyküsü

Cinsel ilişki sıklığı ve seksüel disfonksiyon

Çocukluk hastalıkları ve gelişim öyküsü

Daha önceki cerrahi operasyonlar, sebepleri, diğer sistemik hastalıklar (şeker hastalığı gibi)

Geçirilmiş cinsel yolla bulaşan hastalık hikayesi

Çevresel faktörler ve ısı maruziyeti

Kullanılan ilaçlar ve allerjenler

Meslek, sigara, alkol ve ilaç bağımlılığı

Fizik Muayene

Penis muayenesi ve üretra açıklığının yerinin belirlenmesi

Testis palpasyonu ve büyüklüğünün ölçülmesi

Vas ve epididimisin varlığı ve sertliği

Varikosel varlığı

Vücut duruşu, tüy dağılımı, meme gelişimi gibi seks karakterlerinin tespiti

Rektum muayenesi

Kriptorşidizm (inmemiş testis) veya kabakulak orşiti testikuler atrofi sebebidir.

Sekonder seks karakterlerinin gelişim zamanı ve şekli endokrin bozuklukları düşündürür.

Duktus obstriksiyonu cisel yolla bulaşan hastalıklar nedeniyle oluşabilir.

Diabetes Mellitus (şeker hastalığı) retrograd ejekulasyon sebebidir, kistik fibrosis  vas deferensin konjenital yokluğuna sebeptir, inguinal herni (kasık fıtığı) ameliyatı, skrotal cerrahi vas deferense travma sebebi olabilir.

Retroperitoneal  cerrahiler nöral yolların zedelenmesine ve ejekulatuar disfonksiyona neden olabilir.

Erkek İnfertilitesi Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Anatomik olarak duktal obstriksiyon (kanallarda tıkanıklık) ve hipogonadotropik hipogonadizm tanısı konulduysa tedavi ile düzelir. Ancak primer testikuler yetmezlik söz konusu ise düzelmez.

Ameliyat

Örneğin, bir varikosel sıklıkla cerrahi olarak düzeltilebilir veya tıkanmış vaz deferens tamir edilebilir. Daha önceki vazektomiler tersine çevrilebilir. Spermin ejakülatta bulunmadığı durumlarda, sperm genellikle sperm-geri alma teknikleri kullanılarak testislerden veya epididimden doğrudan alınabilir.

Enfeksiyonların Tedavisi

Antibiyotik tedavisi üreme sisteminin bir enfeksiyonunu tedavi edebilir, ancak her zaman doğurganlığı geri getirmez.

Cinsel İlişki Sorunları İçin Tedaviler

İlaç tedavisi veya danışmanlık, erektil disfonksiyon veya erken boşalma gibi durumlarda doğurganlığı iyileştirmeye yardımcı olabilir.

Hormon Tedavileri ve İlaçlar

İnfertilitede belirli hormonların yüksek veya düşük seviyelerinin veya vücudun hormon kullanma biçimindeki sorunlardan kaynaklandığı durumlarda doktorunuz hormon replasmanını veya ilaçlarını tavsiye edebilir.

Yardımcı Üreme Teknolojisi (ART)

ART yani tüp bebek tedavisi yöntemleri spermi normal ejakülasyon, cerrahi ekstraksiyon veya donör bireyler aracılığıyla spesifik vaka ve isteklerinize bağlı olarak elde etmeyi içerir. Spermler daha sonra dişi genital yoluna sokulur veya in vitro fertilizasyon veya intrasitoplazmik sperm enjeksiyonunu gerçekleştirmek için kullanılır.

Nadir durumlarda, erkek doğurganlık sorunları tedavi edilemez ve bir erkeğin bir çocuğun babası olması imkansızdır. Doktorunuz, sizin ve eşinizin, bir donörden sperm kullanmayı veya bir çocuğu evlat edinmeyi düşünmenizi önerebilir.

Kadınlarda Kısırlık: https://www.dryesimyercok.com/kadinlarda-kisirlik-infertilitesi/

Jin.Op.Dr.Yeşim Yerçok

Kadın Hastalıkları Doğum ve Tüp Bebek Uzmanı

Randevu için Tel: 0216-3851715